Temmuz ayı içerisinde idrak edilecek Kurban Bayramı nedeni ile Tarım ve Orman Bakanlığınca ‘2022 yılı Kurban Rehberi’ yayınlandı. Rehberde, Kurbanlık hayvanların; alımı, satımı, sevkiyatı, kesimi ve kurban etinin muhafazası esnasında dikkat edilmesi gereken hususlar ile TÜRKVET mobil uygulaması hakkında vatandaşların bilgilendirilmesi amaçlandı.

Konuyla ilgili açıklama yapan Samsun İl Tarım ve Orman Müdürü İbrahim Sağlam: “Kurban Bayramı nedeniyle hayvan hareketlerinde önemli bir artış olacağından, bulaşıcı ve salgın hayvan hastalıklarına karşı yürütülmekte olan mücadelede istenen sonucun alınabilmesi, kaçak hayvan hareketlerinin engellenmesi ve özellikle Şap hastalığının yurtiçi hayvan hareketlerine bağlı olarak yayılmasının önlenmesi kapsamında uyulması gereken esaslar Bakanlığımızca belirlenmiştir.

Yaklaşan Kurban Bayramı sebebiyle Bakanlığımız 2022 Yılı Kurban Rehberi’ni yayımlamıştır. Buna göre, Sığır ve manda ile koyun ve keçinin küpesinin olup olmadığına mutlaka bakılmalıdır. Sağlıklı hayvanların kılları düzgün ve parlak, bakışları ve dış görünümü canlıdır.  Çok zayıf,  gebe veya yeni doğum yapmış hayvanlar, yüksek ateş, salyası ve gözde akıntısı ile pis kokulu ishali ve burun akıntısı olan, öksürük ve nefes darlığı yaşayan, çevreye karşı aşırı tepkili veya çok duyarsız olan, vücudunda yara, şişlik ve ödemi olan, cinsiyet organları ve memede kötü kokulu akıntısı bulunan hayvanlar kesinlikle kurbanlık olarak alınmamalıdır. Hayvan varlığının devamı açısından öncelikle erkek hayvanlar kurban olarak tercih edilmelidir. Kurban edilebilmesi için koyun ve keçinin 1, sığır ve mandanın 2, devenin ise 5 yaşını doldurmuş olması gerekmektedir. Ancak 6 ayını tamamlayan koyun 1 yaşını doldurmuş gibi gösterişli olması halinde kurban edilebilir.

Kurbanlık seçilirken dikkat edilecek hususlar ise şu şekildedir: Hayvanların yaşlarının tayininde düzgün tutulmuş çiftlik kayıtları kesin sonucu verir. Kayıtlar yok ise, en iyi yaş tespiti diş gelişimine bakarak tayin edilir. Ayrıca kurbanlık hayvanların tür, ırk, cinsiyet ve yaş bilgileri Bakanlığımızca geliştirilen ‘TÜRKVET’ isimli mobil uygulamadan da küpe numarası ile sorgulanabilmektedir. Sığır veya mandanın alt çenesinin önünde gelişimini tamamlamış iki kalıcı kesici dişin bulunması o hayvanın iki yaşını doldurduğunu göstermektedir. Koyunların ise dış görünüşüne bakılarak, altı aydan büyük ve anası veya erişkin bir koyun kadar olması kurban edilebilmesi için yeterli sayılmaktadır. Keçilerin kurban edilebilmesi için bir yaşını doldurmuş olması gerekir. Sığırlarda olduğu gibi keçilerde de yaş tayini, ön kesici süt dişlerinin çıkıp yerlerini kalıcı dişlerinin alması esasına dayanmaktadır. Devenin kurban edilebilmesi için beş yaşında değişen ikinci kesici süt dişlerinin çıkıp yerlerini kalıcı dişlerin alması gerekir.

Öte yandan ‘Kurbanlık Hayvanların Sevklerinde ise; menşelerinde salgın veya bulaşıcı hayvan hastalığı bulunan, kayıt altına alınmamış, kulak küpesiz ve yanlarında sığır cinsi hayvanlar için pasaport, koyun ve keçi türü hayvanlar için de nakil belgesi bulunmayan hayvanların sevklerine, alınıp satılmalarına ve kesilmelerine kesinlikle izin verilmemektedir. Büyükbaş hayvanların il içi sevklerinde kulak küpelerinin ve pasaportlarının, iller arası sevklerinde ise bunlara ilaveten veteriner sağlık raporunun bulunması zorunludur. Küçükbaş hayvanların il içi sevklerinde kulak küpelerinin ve nakil belgesinin, iller arası sevklerinde ise bunlara ilaveten veteriner sağlık raporunun bulunması zorunludur” dedi.

Samsun’dan İstanbul’un Avrupa yakasına da hayvan sevkleri olduğunu belirten İl Müdürü Sağlam, “Anadolu’dan İstanbul ili Avrupa yakasında bulunan kurban satış ve kesim yerleri dışında Trakya’da bulunan başka il ya da işletmelere kurbanlık hayvan sevkine izin verilmeyecektir. Anadolu’dan İstanbul iline büyükbaş ve küçükbaş hayvan girişleri Kurban Bayramı’ndan 15 gün önce başlayacak ve kurban Bayramı sonuna kadar sürecektir. Bu süre aralığı dışında Anadolu’dan İstanbul ili Avrupa Yakasına hayvan sevki yapılmayacaktır. Sevk edilecek kurbanlık hayvanlar için veteriner sağlık raporu düzenlenebilmesi için uyulması gereken kurallar aşağıda açıklanmıştır:

1. Hayvanlarda sevk günü şap hastalığı belirtisi bulunmamalıdır.

2. Hayvanlar doğumlarından itibaren işletme değiştirmemiş olmalı veya en az 3 aydır halen bulundukları işletmede barındırılmış olmalıdır. İşletmenin 10 km çevresinde de en az 3 aydır şap hastalığı görülmemiş olmalıdır.

3. Hayvanlar sevk öncesinde 30 gün süre ile bir işletmede izole edilmeli, bu süre sonunda bütün hayvanlar şap virüsü varlığı yönünden teste tabi tutulmalı ve sonuçları negatif olarak bulunmuş olmalıdır. Ayrıca bu süre zarfında bu işletmenin 10 km çevresinde Şap hastalığı çıkmamış olmalıdır.

Kurbanlık Hayvanların bakım ve beslemesi ile ilgili olarak, Hayvanlara yeteri kadar temiz su ve yem verilmeli, bulundukları ahır ve ağıllar uygun şekilde aydınlatılmalı ve havalandırılmalıdır. Suluk ve yemlikleri temiz olmalıdır. Hayvanlara yeterince kaba yem verilmelidir. Verilen yemler kokuşmuş, küflü, yabancı maddelerle bulaşık olmamalıdır. Canlı ağırlık artışı sağlamak veya hastalık nedeni ile kurbanlık hayvanlara rastgele ilaç, aşı, vitamin, hormon ve hormon benzeri maddeler uygulanmamalıdır. Zorunlu olarak bu maddelerden bir veya birkaçının uygulandığı kurbanlık hayvanlar, ilaç kalıntı arınma süresi içinde kesilip yenilmemelidir.

Kurbanlık olarak sevk edilecek hayvanların taşınmasında kullanılacak araçlar ve sürücüleri ilgili mevzuat hükümlerinde belirtilen belgelere sahip olmalıdırlar. Hayvanlar bu mevzuata uygun araçlarla ve uygun şartlarda nakledilmelidir. Nakil araçlarının temizlik ve dezenfeksiyonu hayvanlar bindirilmeden yapılmalı ve üstü kapalı, zemini, havalandırması uygun olmalıdır. Araçların zeminlerine yeteri kadar altlık serilmelidir.

Cadde, sokak ve park gibi kamusal alanlarda kurbanlık hayvan kesimleri yapılamaz. Kurbanlık hayvanlar, Bakanlığımızdan Şartlı Onay/ Onay Belgesi almış kesimhaneler ile Kurban Hizmetleri Komisyonlarının belirlediği kesim yerlerinde kesilmelidir. Kesilen hayvanların kayıtlardan düşülebilmesi maksadı ile kurbanlık hayvan satışını yapan satıcılar, büyükbaş hayvanlarda hayvan pasaportu, küçükbaş hayvanlarda nakil belgeleri ile en yakın İl/ İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğüne başvurmalıdır.

Kesimhanelerde kesilen kurbanlık sığır cinsi hayvanlar ile koyun ve keçi türü hayvanların kulak küpeleri Tarım ve Orman Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar gereğince imha edilecek; kesilen hayvanların veri tabanından düşümleri yapılacak, sığır cinsi hayvanların pasaportları en yakın İl/ İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü’ne kesim tarihlerinden itibaren yedi gün içinde teslim edilecektir. Kurban Hizmetleri Komisyonun belirlediği yerler dışında ve köylerde kesilecek kurbanlıkların kulak küpeleri ve pasaportları, vatandaşlarımız tarafından köy muhtarına veya İl/ İlçe Tarım ve Orman Müdürlüklerine teslim edilecektir.

Kurbanlık hayvan satış yerlerinde bulaşıcı, salgın hastalık veya sebebi belli olmayan hayvan ölümleri görüldüğünde; hayvan sahipleri, muhtarlar, köy bekçileri, polis, jandarma gibi görevliler ve serbest veteriner hekimler bu durumu mahallin mülki idare amiri veya İlçe Müdürlüklerine bildireceklerdir. Gebe veya damızlık niteliği taşıyan dişi hayvanların kurbanlık hayvan satış yerlerine girişlerine ve kurbanlık olarak kesimlerine izin verilmeyecektir. Hayvan kesimi sırasında; derinin yüzülmesi sırasında derinin dış kısmı ile etin teması önlenmelidir. İşkembe ve bağırsaklar; et kalitesini olumsuz etkilememesi, mikropların bulaşmasını ve gelişmesini önlemek için geciktirilmeden çıkarılmalıdır.

İç organların çıkarılması sırasında işkembe ve bağırsak içeriğinin ete bulaşması önlenmelidir. İçerikleri kesim yerinden ayrı bir yerde poşet, çöp bidonu, konteyner veya çukurlara boşaltılmalı, çevre kirletilmemelidir. Kesilen hayvanlara ait hastalıklı organlar, kesim sırasında oluşan atıklar, kist hidatik riskine karşı karaciğerler ve akciğerler kesinlikle evcil ve yabani hayvanlara verilmemeli, hayvanların çıkaramayacağı derinlikte çukurlara gömülerek bertaraf edilmelidir. Anormal görünüşe sahip iç organ (normalden büyük, kokulu iltihaplı, su keseleri ve şişkinlikleri bulunan iç organlar, çamur kıvamında dalak gibi) ve etler (iltihaplı, kokulu, kanı pıhtılaşmayan gibi) veteriner hekime muayene ettirilmelidir.

Kurbanlık hayvanlardan elde edilen etler için soğutma işlemi vakit geçirilmeden başlatılmalıdır. Sakatatlar 3°C’ye, diğer etler 7°C’ye veya daha düşük sıcaklıklarda soğutulmalı ve bu sıcaklıklarda muhafaza edilmelidir. Taze etler buzdolabında bir hafta bozulmadan tazeliğini muhafaza eder. Uygun büyüklüklerde ambalajlanıp buzlukta bir ay, şoklandıktan sonra -18 °C’de 6 ay saklanabilir. Etlerin diğer bir saklama şekli de kavurma yapmaktır. Kavurma yapılan etler uygun şartlarda bir yıl saklanabilir. Etlerin daha uzun süre saklanması bozulmaya, besleyici değerinin azalmasına, lezzet ve aroma kaybına neden olur. İşkembe ve bağırsaklar çok iyi temizlendikten sonra değerlendirilmelidir. Temizlik için sağlığa zararlı kimyasal maddeler kullanılmamalıdır. Sakatat çok çabuk bozulduğu için kısa sürede tüketilmelidir.

Kesim sonrası elde edilen deri 1-2 saat dinlendirildikten sonra tuzlanmalıdır. Dinlendirme esnasında derideki fazla su ve kan sızar. Böylece bozulma riski azalır. Kesimde ortaya çıkan kan, dışkı, atık ve artıklar ortalık yerde bırakılmamalı, rastgele etrafa atılmamalı, göl ve akarsulara, kanalizasyonlara karıştırılmamalıdır. Atıkların hayvanların yemesine ve çevreye yaymasına izin verilmemelidir. Atıklar derin çukurlar açılarak gömülmelidir. Unutulmamalıdır ki, hayvanlardan insanlara geçen ve Zoonoz olarak ifade edilen birçok hastalık etkeni, bu atık ve artık maddelerle insanlara bulaşmaktadır. Ayrıca, rastgele etrafa atılan bu atıklar, çevreyi kirleterek insanları rahatsız etmekle birlikte, kurban hakkında olumsuz düşüncelerin oluşmasına sebep olmaktadır. Bu nedenle kurban alımında, nakil esnasında, kesimde ve kesim sonrasında atıkların bertaraf edilmesinde çok hassas davranılmalıdır.

Vatandaşlarımızın mağdur olmamaları adına yukarıda belirtilen şartları eksiksiz yerine getirmeleri gerekmektedir. Sayılan yasak ve kısıtlamalara uymayanlar hakkında 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu hükümlerine göre cezai işlem yapılacaktır.

Vatandaşlarımızın yukarıda belirttiğimiz hususlara uymasını önemle hatırlatır, yaklaşan Kurban Bayramının birlik beraberlik içinde, sağlıkla geçmesini temenni ederim” diye belirtti.​